Domek Loretański
Dom Maryi w Nazarecie – miejsce Zwiastowania przyjścia Zbawiciela zbudowany został w I wieku przed Chrystusem. Dom składał się z trzech surowych ścian murowanych i czwartej ściany skalnej z wejściem do groty. W ścianach było troje drzwi. Światło dochodziło przez jedno okno w ścianie szczytowej. Dom Maryi i mieszkania świętej Rodziny stał się uznaną relikwią i przetrwał w Nazarecie aż do czasu wojen krzyżowych. Święty Dom w okresie panowania Krzyżowców w Jerozolimie (XIII w.) otoczony był ogromną czcią. W 1219 r. udał się tam św. Franciszek z Asyżu.
W 1263 r. muzułmanie opanowali Ziemię Świętą, ale nie zburzyli Świętego Domu. Aby uchronić go przed zniszczeniem chrześcijanie zabrali ze sobą „Święte Kamienie”, z których zbudowany był Domek Maryi w Nazarecie. Drogą morską przewieźli je najpierw w okolice Rijeki w Kroacji (dzisiejsza Chorwacja) a następnie przez Niceforo Angelo – możnowładcę Epiru do Loreto, miasta położonego nad Morzem Adriatyckim, gdzie go starannie postawiono. Piękna legenda głosi, że Domek z Ziemi Świętej do Loreto mieli przenieść Aniołowie. Historycy dowodzą, że błędne tłumaczenie przekształciło nazwisko znanej bizantyjskiej rodziny Angeli (lub De Angelis) w „aniołów”, którzy mieli przenieść dom Matki Bożej w miejsce bezpieczne. Od roku 1294 Święty Domek znajduje się w Loreto. Jego autentyczność potwierdził papież Mikołaj V w 1449 r. słowami: Domek Bożej Rodzicielki jest prawdziwym domkiem, w którym Słowo Ciałem się stało wykutymi potem w ołtarzu. Domek Loretański świadczy o wierze chrześcijan w tajemnicę Wcielenia Słowa Bożego i Boskie Macierzyństwo Najświętszej Maryi Panny.
Cenna relikwia stała się celem pielgrzymek papieży (m.in.: bł. Jana XXIII w 1962 r., Jana Pawła II w 1979 r.), wielu świętych i rzesz wiernych. W Domku Loretańskim wierni od wieków zanosili do Maryi swoje modlitwy dziękczynienia. Z tytułów nadawanych Matce Bożej powstała z czasem Litania Loretańska. Już od XIII wieku Domek Nazaretański Świętej Rodziny w Loreto otoczono czcią wznosząc nad nim wspaniałą bazylikę.
W XVII wieku odradza się kult i nabożeństwo do NMP – powstają w Europie (np. Praga, pocz. 1926), a w tym i w Polsce miejsca szczególnego kultu Matki Bożej. Są to Domy Loretańskie, które były kopią domu świętej Rodziny.
Na wzór Świętego Domku w Loreto wybudowano w wielu krajach, również w Polsce około 20 Domków, zwanych loretańskimi: w Krakowie, Lwowie, Warszawie, Głogówku na Śląsku, Gołębiu k. Puław, a na ziemi świętokrzyskiej w Piotrkowicach koło Chmielnika.
Domek loretański w Piotrkowicach
Kaplicę loretańską w Piotrkowicach wybudowano w latach 1770-1776, a w niej Domek Loretański (9,5 x 4 m). Budowa ma kształt ośmioboku wpisanego w owal, nakryta eliptyczną kopułą z latarnią, także z ośmioma oknami.
We wnęce ściany zachodniej została umieszczona w 1780 r. łaskami słynąca figura Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus z około 1400 r. Nad ołtarzem umieszczono napis: HIC VERBUM CARO FACTUM EST przypominający pielgrzymom znaczenie domku nazaretańskiego, w którym Maryja doświadczyła Zwiastowania.
Na prawej ścianie, w rokokowym relikwiarzu, umieszczono figurkę Matki Bożej, wyoraną z ziemi w XVII wieku.
W drugim relikwiarzu, na ścianie południowej, umieszczono figurkę św. Józefa. Myśląc o życiu Świętej Rodziny w domku nazaretańskim, nie można zapomnieć o wielkiej roli, jaką odegrał św. Józef.
Na bocznych ścianach kaplicy dwa posrebrzane anioły, zapraszające pielgrzymów do spotkania z Matką Bożą. Z obu stron środkowego przęsła zwisają po trzy posrebrzane lampki wieczne.
W posadzce rzeźbiona płyta nagrobna skrywa grób głównego fundatora kaplicy loretańskiej – Stanisława Krasińskiego – dziedzica Węgrowa i Maleszowy (zm. 16 maja 1762 r.).
Na zewnątrz domku znajdują się dziewiętnastowieczne malarskie kompozycje ze scenami z życia Matki Bożej. Zaczynając od ściany frontowej, znajdują się w kolejności: scena Zwiastowania NMP, Nawiedzenie św. Elżbiety, Boże Narodzenie, pokłon Trzech Króli, ofiarowanie w świątyni, ucieczka do Egiptu, Święta Rodzina przy pracy. Na zachodniej elewacji domku przedstawiona jest scena Wniebowzięcia Matki Bożej w otoczeniu aniołów.
„Święty Dom w Loreto jest "ikoną", która wyobraża nie abstrakcyjną prawdę, ale wydarzenie, misterium: wcielenie Słowa. Po przekroczeniu progu umiłowanej kapliczki zawsze z głębokim wzruszeniem czytamy słowa umieszczone nad ołtarzem: Hic verbum caro factum est - Tu Słowo stało się ciałem”.
św. Jan Paweł II
